Anime (jap. アニメ?) – skrócone angielskie słowo animation (jap. アニメーション animēshon) oznaczające film animowany. W Japonii terminem tym określa się wszystkie filmy i seriale animowane, bez względu na kraj ich pochodzenia. Poza Japonią słowo anime służy do określenia japońskich filmów animowanych oraz stylu japońskiej animacji. Istniejąca również teoria o pochodzeniu terminu anime od francuskiego słowa animé (animowany) lub les dessins animés (animowane obrazy) jest dyskusyjna. Obie formy – pierwotna animēshon i skrócona anime – są rozpoznawane przez Japończyków. Po raz pierwszy terminu anime użył japoński teoretyk filmowy Taihei Imamura w latach 40. XX wieku, zastępując nim dotychczasowe określenie manga-eiga (jap. 漫画映画)
Gatunki i podgatunki
Istnieje wiele gatunków anime, w tym także odpowiednich dla tradycyjnego kina aktorskiego. Owe gatunki mogą zawierać w sobie elementy akcji, przygody, historii dla dzieci, komedii, dramatu, erotyzmu (hentai), średniowiecznego fantasy, okultyzmu, horroru, romansu, science fictionitd.
Większość anime łączy w sobie elementy kilku różnych gatunków, jak i wiele różnych tematów, co utrudnia jednoznaczne ich kategoryzowanie. Może wydawać się, że dane anime ma prostą fabułę, ale jednocześnie może cechować się ono o wiele większą złożonością, głębokością przedstawionej historii oraz jej bohaterów. Przykładowo, w jakimś anime największy nacisk położono na akcję, np. efektowne bijatyki lub pościgi, ale jednocześnie w tym samym filmie (serialu) znaleźć można elementy m.in. humoru.
Nazwy i krótkie opisy pojęć charakterystycznych dla anime i mangi:
- anime progresywne – "film artystyczny", produkcja łamiąca jakieś kanony; termin trudny do jednoznacznego zdefiniowania, stąd też nie można podać konkretnych przykładów anime progresywnych, ale wymienia się wśród nich m.in. Furi kuri, Mind Game, Meikyū monogatari czyWirtualną Lain[potrzebne źródło]
- bishōjo – jap. 'piękna dziewczyna'; anime, w którym ważną rolę odgrywają piękne dziewczyny,
- bishōnen – jap. 'piękny chłopak', np. Tajemnica przeszłości
- ecchi – anime o podtekstach erotycznych, niewybrednym humorze erotycznym, aczkolwiek bez pokazywania stosunków płciowych, np.Green Green, KissxSis
- hentai – jap. 'zboczeniec' erotyczne i pornograficzne, w Japonii termin nie jest stosowany, a samo słowo jest odbierane negatywnie, np. Chōjin densetsu Urotsukidōji,
- yaoi – erotyczne bądź romantyczne anime gejowskie, np. Ai no kusabi: Miłość na uwięzi
- yuri – erotyczne bądź romantyczne anime lesbijskie
- shōtakon – od shōtaro complex; erotyczne anime z młodymi chłopcami
- lolicon lub rorikon – od lolita complex; erotyczne anime z młodymi dziewczętami
- josei – jap. 'młoda kobieta'; anime przeznaczone dla młodych kobiet, rzadko spotykane,
- mecha – anime z wielkimi robotami lub humanoidami, np. Neon Genesis Evangelion
- moe – anime lub manga zawierające postaci bardzo zuchwałe lub słodkie np. Lucky Star
- seinen – anime przeznaczone dla starszej młodzieży, np. V
- sentai, super sentai – jap. 'walcząca drużyna'; anime, które wśród głównych postaci zawiera drużynę superbohaterów
- shōjo – jap. 'młoda panienka' lub 'mała dziewczynka'; anime przeznaczone głównie dla dziewczyn, np. Kaichō wa Maid-sama!
- shōnen – jap. 'chłopiec'; anime przeznaczone głównie dla chłopców, np. Dragon Ball
- mahō-shōjo (magical girls) – anime o nastoletnich bohaterkach, posiadających nadprzyrodzone moce, np. Sailor moon
- mahō-shōnen (magical boys) – odpowiednik mahō shōjo z chłopcami
- shōjo-ai – jap. 'dziewczęca miłość'; anime o romansach między żeńskimi postaciami, np. Rewolucjonistka Utena; termin nie obowiązuje w Japonii, utworzony został na Zachodzie na wzór shōnen-ai, aby odróżnić lesbijski romans od erotyki
- shōnen-ai (lub BL, boys love) – jap. 'chłopięca miłość'; anime o romansach między męskimi postaciami, np. Gravitation, Junjou Romantica
Niektóre anime powstają dla specjalnej grupy odbiorców, węższej nawet niż niektórych z podanych powyżej. Przykładowo, Initial D, Wangan Midnight i éX-Driver skupiają się na wyścigach samochodowych i tuningu (swoiste odpowiedniki filmów w rodzaju Szybkich i wściekłych), Ashita no Jō opowiada o boksie, a Hanaukyō meido tai (Hanaukyō Maid Team) bazuje na fantasy o francuskich pokojówkach.
Większość anime można podzielić na następujące kategorie:
- filmy, trafiające głównie do kin, charakteryzują się najwyższym budżetem, a co za tym idzie – najlepszą techniczną jakością. Niektóre filmy anime przynoszą olbrzymie dochody, np. Akira, Ghost in the Shell czy Spirited Away: W krainie bogów. Część anime prezentowanych jest jedynie na festiwalach filmowych (lub filmów animowanych); są one krótsze od zwykłych filmów, przykładami mogą być Fuyu no hi czy Mori no densetsu Osamu Tezuki. Innym typem produkcji są filmowe kompilacje, powstające z połączenia fragmentów serialu i zaprezentowane w kinach z różnych powodów;
- seriale telewizyjne, emitowane regularnie w telewizji. Większość odcinków trwa około dwudziestu trzech minut, które wraz z przerwą na reklamy zapełniają pół godziny czasu antenowego. Większość seriali posiada opening i ending oraz tzw. eyecatch – bardzo krótkie scenki, często humorystyczne lub głupie, sygnalizujące początek lub koniec przerwy na reklamę. Eyecatche często pojawiają się w serialach, generalnie związane są z serią. Po endingu zazwyczaj pojawia się zapowiedź następnego odcinka;
- OVA (Original video animation; czasami nazywane także OAV – original animated video), porównywane z miniserialami. Mogą mieć dowolną ilość odcinków i długość; jednoodcinkowe OVA są szczególnie krótkie, zazwyczaj krótsze od filmu pełnometrażowego. Zazwyczaj wypuszczane bezpośrednio na DVD (dawniej kasetach video). Przeważnie są dobrej jakości technicznej, zbliżonej do filmów. Czasami pojawiają się w nich opening, ending i eyecatche.